Turski predsjednik Redžep Tajip Erdogan ne krije da čezne za Otomanskim carstvom koje je jednim potezom pera, nakon što je stoljećima bilo degradirano od strane sultana nesposobnih i pripitih sultana, ukinuo Mustafa Kemal Ataturk, osnivač moderne republike. Kritičari optužuju predsjednika da zbog neutoljive želje za vlašću želi da postane savremeni sultan, uz sav sjaj koji uz to ide.
Erdogan namjerava da sprovede ustavne promjene kojima bi proširio svoju vlast, a paket mjera od 18 tačaka već je poslije žučne debate prihvaćen u parlametu. Ipak, više od dva mjeseca uoči referenduma, istraživanja javnog mnijenja pokazuju da građani ne podržavaju u dovoljnoj mjeri predsjednikove planove. Podrška mu je, međutim, stigla od jedne otomanske princeze, koja mu pomaže da održi nostalgiju za slavnim danima imperije.
Nilhan Osmanoglu (29), koja tvrdi da je direktni potomak sultana Abdulahamida II, kaže da je za nju prirodno da zaokruži “da” na referendumu.
U strasnom govoru održanom na konferenciji posvećenoj svojim precima, Osmanogluova je osudila današnji parlamentarni sistem kao nepravedan. Taj sistem je kriv, rekla je, za egzekuciju bivšeg premijera Adnana Menderesa i loš tretman studentkinja koje zbog nošenja marama nisu mogle da uđu na fakultete.
“Dosta nam je parlamentarnog sistema”, rekla je sultanija Nilhan – i izazvala buru u društvu.
Da nije bilo Ataturka bili biste u kavezu nekog paše
Poslanik najveće opozicione Republikanske narodne partije Ozgur Ozel podsjetio je Osmanogluovu da je carstvo veći dio svoje teritorije izgubilo baš pod Abdulhamidom II.
“Da nije Ataturka, bez sumnje biste bili živi, ali u kojoj sobi koje palate, i u kom kavezu kao supruga nekog paše koga su vam odredili vaš djeda ili otac. Samo razmislite o tome”, rekao je Ozel.
Drugi su primijetili da je princeza profitirala na svom porijeklu izradom linije nakita, marama i kućne dekoracije u otomaskom stilu, za kojima je poludjela konzervativna elita koja se obogatila tokom 15-godišnje vladavine Stranke pravde i razvoja.
Blagoslov potomka slavne dinastije za Erdogana je mač sa dvije oštrice, jer se mnogi plaše da on zaista želi da postane neootomanski sultan, a poznato je da je u Ankari već izgradio za sebe predsjedničku palatu od 1.100 soba u otomanskom stilu. Podrška princeze samo je rasplamsala debatu, a opozicija referendum predstavlja kao sukob između sekularnih ustavotvoraca i reakcionarnih monarhista.
Adbulhamid II uživao u avanturama Sherlocka Holmesa
Adbulhamid II vladao je od 1876. do 1908. Za kemaliste, to su bile godine mračne i donekle sramne prošlosti, dok je za ultradesničare i islamiste sultan bio heroj zato što je stavljao akcenat na islamski karakter carstva.
Historičarka Caroline Finkel u knjizi “Osmanov san” kaže da nijedna strana nije u pravu. Sultan je, kao i Erdogan, koristio islam da ujedini carstvo koje se osipalo. Za razliku od Erdogana, poštovao je evropsku muziku i uživao u avanturama Sherlocka Holmesa koje su morali da mu čitaju prije nego što legne, ispričala je Finkelova.
Buka koja se podigla i koja bi mogla da košta Erdogana glasova, sigurno će privući pažnju na princezine proizvode.
(Global CIR, Al-Monito, Newsweek.rs)
