Prema nezvaničnim informacijama, Kina je blizu konstrukcije jednog od prvih infracrvenih teleskopa u svijetu. Potentno špijunsko oruđe moglo bi da je učini najvećom prijetnjom po bezbjednost čitavog regiona Pacifika.
Istočnoazijska opservatorija, koju združeno finansiraju kineska Akademija nauka, Japan, Južna Koreja, i Tajvan, već godinama pokazuje interesovanje za pristup britanskom infracrvenom teleskopu koji se nalazi na vrhu jednog od havajskih vulkanskih ostrva. Njime trenutno upravljaju univerziteti iz Havaja i Arizone. Za održavanje projekta, potrebno je naći dodatne finansijere u narednih nekoliko mjeseci.
Istočnoazijska opservatorija, prema riječima portparola univerziteta u Honoluluu Dena Mejsenzala, još uvijek nije kupila pravo za pristup teleskopu.
Stručnjake zabrinjava mogućnost da Kinezi na taj način steknu uvid u jedinstvene detalje američkog svemirskog programa. Teleskopom sa Havaja bi se mogli opaziti svi elektromagnetni talasi koje emituju aktivni ili pasivni američki sateliti, odrediti njihova pozicija, stepen zagrijavanja i hlađenja, potpis spektra emisije, pa čak i veličina i tačan položaj objekta.
Mejsenzal nije ni potvrdio ni demantovao navode o pregovorima s Istočnoazijskom opservatorijom. Njegov univerzitet je u prošlosti sarađivao s Kinezima, ali to nije ništa neobično i spada u domen redovne prakse. Pravne prepreke bi najvjerovatnije sprečile uspostavljanje stranog nezavisnog pristupa radu teleskopa. Istočnoazijska opservatorija za sada nije dala nikakav komentar, kao ni Univerzitet Arizone.
Zakonodavci u SAD su svjesni mogućnosti sklapanja dogovora između zainteresovanih strana i planiraju slanje upita Ministarstvu odbrane ne bi li utvrdili postojanje prijetnje po nacionalnu bezbjednost. Ministartvo odbrane i agencija DARPA dali su istovjetan odgovor na pitanje koje je postavio magazin
“National Interest” u kome se navodi da agencija i ministarstvo zajedničkim snagama rade na pitanju dugoročnog finansiranja rada britanskog teleskopa.
Iz DARPA takođe navode da su menadžeri programa svesni njegovih implikacija na nacionalnu bezbjednost. “Postoji izvestan stepen zabrinutosti u vezi s rastućim trendom dopuštanja stranih investicija u programe koji se tiču nacionalne bezbjednosti”.
Moguće strano preuzimanje britanskog UKIRT teleskopa već nekoliko godina uznemirava stručnu javnost u SAD. U pismu koje je grupa vladinih stručnjaka pod imenom JASON poslala Savjetodavnom odboru komande američkog vazduhoplovstva, navodi se “mogućnost ozbiljnih posljedica po nacionalnu bezbjednost” u slučaju iznajmljivanja teleskopa trećoj strani. Budući da je tehnologija po kojoj funkcioniše teleskop već predmet restrikcija, bilo bi ironično pravo upotrebe gotovog proizvoda prodati strani koja bi mogla ne samo da ga iskoristi, već i da prikupi podatke neophodne za razvijanje sopstvene tehnologije sličnog ili istog tipa.
Mejsenzal navodi da je univerzitet svjestan ovih ograničenja i posvećen očuvanju bezbjednosnih interesa Sjedinjenih Država.
Naučnici su zabrinuti zbog pritiska pod kojim se trenutno nalazi Univerzitet na Havajima. Mejsenzal je potvrdio da rok za sklapanje dogovora s Istočnoazijskom opservatorijom ističe u junu, a da u slučaju izostanka alternativnog izvora finansiranja projektu preti mogućnost zatvaranja. U redovnim okolnostima, teleskop će svakako prestati s radom 2020. godine.
Infracrveni teleskop je svojevremeno bio naučni ponos i dika Ujedinjenog Kraljevstva, prije nego što su Britanci 2014. prepustili vlasništvo nad njim. Od tada, projakat je finansiran sredstvima agencije DARPA u cilju zaštite komercijalnih satelita od svemirskog otpada i proračunavanja sigurnih putanja za buduća lansiranja.
(Global CIR/Agencije)
