Devetog maja 1945. kapitulacijom nacističke Njemačke okončan je Drugi svjetski rat u Evropi i 9. maj se od tada obilježava kao Dan pobjede. Bezuslovnu kapitulaciju Njemačke u Berlinu je nešto iza ponoći 8. maja 1945. potpisao feldmaršal Vilhelm Kajtel, u ime Sovjetskog Saveza potpisnik je bio maršal Georgij Žukov, a u ime zapadnih saveznika britanski vazduhoplovni general Artur Teder.
Time je formalno završen Drugi svjetski rat u Evropi, ali su ostaci njemačkih trupa i njihovih saveznika još nekoliko dana pružali otpor, a u Jugoslaviji je to potrajalo do 15. maja. U ratu koji je trajao nešto manje od šest godina, našla se 61 država i oko 110 miliona vojnika. Procjene govore od 50 do 80 miliona poginulih, od toga je civila bilo između 38 i 55 miliona. Državna komisija bivše Jugoslavije svojevremeno je objavila da je u ratu poginulo 1.706.000 osoba, među njima više od 300.000 boraca.
Dan Evrope
Deveti maj obilježava se i kao Dan Evrope, jer tog je dana 1950. godine ministar spoljnih poslova Francuske Robert Šuman objavio deklaraciju kojom je pozvao na uspostavljanje novog poretka u kojem ne bi bilo mjesta za sukobe među evropskim zemljama. Suština njegove ideje bila je u uspostavljanju zajedničkih tijela, tačnije odnosa, najprije u proizvodnji i distribuciji uglja i čelika kao temelja industrijske snage.
Prvi koraci na tom putu bili su formiranje posebnih, naddržavnih tijela u oblasti proizvodnje i distribucije čelika i uglja, a Šuman je prvenstveno imao u vidu odnose Francuske i Njemačke. Naredne godine osnovana je Evropska komisija za ugalj i čelik, koja je vremenom prerasla u Evropsku ekonomsku zajednicu, da bi četiri decenije kasnije, 1991. u holandskom gradiću Mastrihtu bila proglašena Evropska unija.
Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik potpisale su Francuska, Savezna Republika Njemačka, Italija, Danska i zemlje Beneluksa – Belgija, Holandija i Luksemburg, a Evropski savjet je 1955. godine u Milanu odlučio da se dan objavljivanja Šumanovog plana, 9. maj, obilježava kao Dan Evrope.
Ugovor o EU
Inače, ugovor o EU, poznat i kao Ugovor iz Mastrihta od 7. februara 1992, stupio je na snagu 1. novembra 1993. godine i utvrdio je tri stuba EU: nadnacionalni, zajedničku spoljnu i bezbjednosnu politiku i saradnju u oblasti pravosuđa i u unutrašnjim poslovima. Evropsku uniju danas čini 27 država, u kojima živi više od pola milijarde ljudi.
(Global CIR/Agencije)
